by David S. Kosson and Robert D. Hare
Het concept psychopathie, of psychopathische persoonlijkheid, bestaat al een geruime tijd en komt voor in een variatie van verschillende namen, met verschillende definities die elkaar overlappen. De eerste conceptualisatie die over het algemeen gelinkt wordt met het moderne concept van de stoornis is de definitie van Phillipe Pinel. Phillipe beschrijft de stoornis als een ‘manie sans delire’, wat losjes vertaald ‘gek maar niet in een delirium’ betekend (een delirium verwijst naar een periode van heftige mentale agitatie en verwarring).
Het moderne concept van psychopathie wordt beschreven als een individu die lijdt onder een specifieke persoonlijkheidsstoornis. Deze beschrijving is gekenmerkt door de klinische diagnose van meerdere psychiaters in het eerste gedeelte van de twintigste eeuw, met als voornaamste beschrijving die van Hervey Cleckley in zijn boek “The Mask of Sanity” (1941/1976).
Cleckley formuleerde psychopathie als een stoornis waarin een individu moeite heeft in het begrijpen van de betekenis en inhoud van menselijk gedrag, waardoor er een hardnekkige schade is in inzicht van emotie. De titel van Cleckley’s boek omschrijft zijn visie op psychopathie; psychopaten zijn in hun verschijning niet gestoord zoals het concept in de originele zin bedoeld wordt.
Huidige meetinstrumenten voor psychopathie
The meest recente klinische meetinstrumenten voor psychopathie zijn primair gebaseerd op de Psychopathy Checklist-Revised (PLC-R), ontwikkeld door Robert Hare (Hare, 2003). De PCL-R is wereldwijd geclassificeerd als de “gouden standaard” voor het meten van psychopathie in klinische en forensische populaties (Acheson, 2005, pp. 429-431). De PCL-R bestaat uit 20 items gebaseerd op een integratie van informatiebronnen, inclusief de klinische beschrijvingen van Cleckley en andere clinici, onderzoeken en toegepaste literatuur.
De specifieke gedragskenmerken zijn niet makkelijk te diagnosticeren
In feite, het vereist substantiële training in het afnemen van de PCL-R om betrouwbaar een schatting te kunnen maken van psychopathie. Een van de redenen dat de PCL-R moeilijk is in de afname is dat het meetinstrument gebruik maakt van beoordelingen om informatie te integreren over meerdere informatiebronnen. Dit zijn stellingen op basis van zelfbeoordeling, officiële rapporten, informatie van personen die het individu in kwestie goed kennen en daardoor collaterale informatie kunnen verschaffen, en de beoordelingen en observaties van de interviewer zelf. De benodigde informatiebronnen hebben betrekking op meerdere gebieden van gedrag (gedrag tijdens de jeugd en volwassenheid, gedrag op school, gedrag op werk, in de familiesferen, gedrag naar vrienden of geliefdes, antisociaal gedrag en recreationele interesses en hobby’s.
Echter, wanneer de getrainde beoordelaars toegang hebben tot zowel interviews en collaterale bronnen, kunnen ze hoge betrouwbaarheid behalen in het onderzoeken van psychopathie. Sinds de ontwikkeling van de PCL-R is de interesse in psychopathie ontzettend toegenomen. Een variatie aan meetinstrumenten is ontwikkeld om psychopathische kenmerken te kunnen meten. The Psychopathy Checklist Youth Version (PCL: YV) is ontwikkeld om psychopathische kenmerken in jongvolwassenen te kunnen vaststellen (Fort, Kosson & Hare, 1995). The Psychopathy Checklist: Screening Version (PCL: SV) kan worden gebruikt om psychopathische kenmerken te kunnen vaststellen in zowel de patiënten populatie als in de algemene bevolking (Hart, Cox & Hare, 1995). Net zoals bij de PCL-R, geldt voor deze meetinstrumenten ook dat er extensieve training voor nodig is en het gebruik van collaterale informatiebronnen om de klinische beoordeling van psychopathie.
Bovendien, omdat er zo weinig bekend is over de stabiliteit van psychopathische kenmerken bij jeugdigen op de lange termijn, geeft de handleiding van de PCL: YV aan om nooit een kind of jongvolwassene te diagnosticeren met het label ‘psychopaat’. Deze term heeft vele negatieve bijbetekenissen, en bovendien is er bewezen dat de classificatie ‘psychopaat’ of ‘mentaal ziek’ de jeugdigen kan schaden in de manier waardoor ze door ouders, leraren en leeftijdsgenoten worden behandeld. Desalniettemin is er substantieel bewijs dat zowel de PCL-YV als de PCL: SV valide instrumenten zijn om psychopathische kenmerken te kunnen vaststellen bij jongvolwassenen en volwassenen.
Er zijn talloze andere meetinstrumenten die weleens worden gebruikt in onderzoek om individuen te screenen op psychopathische kenmerken. Eén van deze meetinstrumenten is de Antisocial Processes Screening Device (ASPD) die wordt gebruikt in onderzoek om de vroege waarschuwingen en ontwikkelingen van psychopathische kenmerken te kunnen vaststellen (Frick & Hare, 2003). Bovendien zijn er meerdere zelf-beoordelingsvragenlijsten om psychopathie te kunnen bepalen. Echter, aangezien de scores op deze vragenlijsten niet hoog correleren met de PCL-R of een van de varianten ervan, zou het mogelijk kunnen zijn dat deze instrumenten, tot op zekere hoogte, verschillende aspecten van persoonlijkheidsproblematiek meten. Aanvullend onderzoek is nodig o te kunnen vaststellen in welke mate de verschillende meetinstrumenten convergeren aan het begrip psychopathie.
Onderzoek naar Psychopathie
Individuen met psychopathische kenmerken hebben specifieke emotionele en cognitieve tekorten, en fysiologische anomalieën (afwijkingen), die zijn aangetoond in meerdere laboratoriumstudies. Deze bevindingen bieden belangrijke aanwijzingen naar het mechanisme die onderliggend is aan de psychopathische persoonlijkheid, en zouden ons kunnen helpen om de oorzaak van psychopathie te kunnen vaststellen en hopelijk een behandeling te vinden. Bovendien heeft onderzoek aangetoond dat individuen met psychopathische kenmerken meer (gewelddadige) delicten plegen dan individuen zonder deze kenmerken, en zijn meer geneigd tot het breken van regels in detentie of tbs en het opvolgen van proeftijd na detentie. Psychopathie is ook een voorspeller van toekomstig gewelddadig gedrag.
Deze bevindingen tonen aan dat het identificeren van individuen met psychopathische kenmerken nuttig kan zijn voor justitie in het voorspellen welke personen in de toekomst wellicht regels zullen breken en in de problemen zullen komen. Daarentegen is psychopathie geen perfecte voorspeller van gewelddadig gedrag of het plegen van delicten. Er is groeiend bewijs dat individuen met psychopathische kenmerken de regels niet overtreden en zich adapteren aan hun omgeving op een functionele manier. De pagina “Links” biedt websitelinks naar artikelen die hierover gaan en het kopje “Boeken” (Bookstore) geeft suggesties voor boeken die gaan over psychopathie.
Aanvullende onderzoeksbevindingen over psychopathie zullen worden geplaatst op deze website.
Gebruik van deze bron
Omdat verkeerd gebruik van de PCL-R tot een misdiagnose van psychopathie kan leiden terwijl dit misschien niet van toepassing is, zullen we geen PCL-R items presenteren in dit artikel, en we raden u af om mensen in uw omgeving te proberen te identificeren met psychopathische kenmerken. Daarentegen, omdat individuen met psychopathische kenmerken vaak kunnen leiden tot verwarring, en pijnlijke- en gevaarlijke situaties, erkennen we dat bezoekers van deze website wellicht een informationele basis willen hebben om te kunnen bepalen of ze zich in een relatie bevinden met een individu met psychopathische kenmerken. Ook al zijn er een paar epidemiologische studies met grote steekproeven over de prevalentie van psychopathie in de maatschappij bekend, nieuwe data geeft aan dat de stoornis waarschijnlijk vaker voorkomt dan men denkt. 1% van de mannen in de populatie, en een nog onbekend (waarschijnlijk kleiner) percentage van vrouwen zou een persoonlijkheid hebben met psychopathische trekken.
De kenmerken van psychopathie kunnen worden gegroepeerd in dimensies die nuttig kunnen zijn in het begrijpen en voorspellen van gedrag. We zullen hier kort de definities bespreken van deze dimensies. Echter willen we aangeven dat psychopathie niet simpelweg te schalen valt onder één van deze dimensies. Een individu kan worden geschaald met psychopathische trekken onder de meeste van deze dimensies, op een reguliere basis, in meerdere situaties. (De generale beschrijvingen van de items die soortgelijk zijn aan die uit de PCL: SV worden besproken in het boek van Hare uit 1999 “Gewetenloos”).
Eerdere analyses door Harpur, Hare en Hakstian (1989) identificeren twee gerelateerde clusters van items, of factoren, die onderliggend zijn aan de totaal score van de PCL-R. De eerste factor (Factor 1) bevat de affectieve en interpersoonlijke kenmerken van psychopathie. De tweede factor (Factor 2) omschrijft de antisociale levensstijl van de stoornis. Meer recentelijke factoranalyses beschrijven een vierfactor model gemeten met de PCL-R (Hare 2003; Neumann, Hare & Newman, 2007), met de PCL: SV (Vitacco, Neumann & Jackson, 2005) en met de PCL: YV (Neumann, Kosson, Forth & Hare, 2005). In dit vierfactormodel zijn de twee hoofdfactoren ingedeeld in twee dimensies zodat de volgende vier factoren van toepassing zijn: Interpersoonlijk, Affectief, Levensstijl en Antisociaal gedrag. Een derde omschrijving van de stoornis is die van het driefactoren model waarbij de antisociale component is weggelaten (Cooke, Michie, Hart & Clark, 2004).
Om mensen te kunnen helpen die deze website bezoeken bieden we een kleine samenvatting van de vier factoren, daargelaten dat niet elke onderzoeker geloofd in de antisociale factor als een kernassumptie van psychopathie.
De interpersoonlijke component:
Individuen met een persoonlijkheid met psychopathische kenmerken worden over het algemeen gekarakteriseerd door een gladde interpersoonlijke stijl en het vermogen om anderen te manipuleren op een effectieve manier. Alhoewel ze over het algemeen heel direct lijken, zijn ze erop uit om in meerdere omstandigheden manipulatie te gebruiken, en zijn ze volleerd in anderen voor de gek te houden, uit de problemen te kunnen komen en om anderen over te halen alles voor ze te doen. Deze individuen zijn ook interpersoonlijk dominant en zelfs arrogant, op momenten hebben ze een enorme zelfvertrouwen en een opgeblazen gevoel van eigenwaarde. Zelfs al zijn er meerdere manieren om een impressie te kunnen beïnvloeden, individuen met psychopathische trekken verschillen ontzettend in hoe ze de interpersoonlijke stijl uitoefenen. Ze zullen in andere situaties en tegenover andere personen heel anders zijn in hun presentatie en gedrag.
De affectieve component:
Alhoewel niet op het eerste gezicht te zien, geeft het gedrag van individuen met psychopathische trekken vaak het idee dat ze niet geraakt worden door emotionele ervaringen van andere mensen. Wat het deels zo moeilijk maakt om dit tekort in emotionele erkenning te herkennen, is het feit dat iedereen emotie op een andere manier uit. Sommige mensen uiten hun emotie via hun stem of een uitdrukking op hun gezicht; sommigen reageren door een fysiologische reactie door opwinding, en sommigen hebben dit totaal niet. Alhoewel sommige individuen met psychopathische trekken jou direct zullen vertellen dat ze niet om andere mensen geven, aan anderen zullen ze aangeven dat ze wel dergelijk aangedaan zijn als een vriend of familielid stress, angst, ziekte, pijn of teleurstelling ervaart. Er zullen echter maar een paar signalen zijn dat ze langzamer reageren, er druk mee bezig zijn of afgeleid raken door dit soort gebeurtenissen. Sommige individuen met psychopathische trekken zullen zelfs zeggen dat interpersoonlijke relaties ontzettend belangrijk voor hen zijn: ze uiten hun tekort aan verbintenis alleen door hun acties, het misleiden en pijn doen van iedereen die te dicht bij hen komt. Ze hebben geen tot weinig waardering of inzicht in de impact van hen gedrag op anderen. Wanneer dingen fout gaan kunnen ze het gedrag op zo’n manier verwoorden dat zij voor geen enkel negatieve gebeurtenis verantwoordelijkheid dragen.
De Levensstijl Component:
Individuen met psychopathische trekken negeren vaak hun verantwoordelijkheden en betrokkenheid naar anderen toe. Soms zullen ze heel impulsief hun relatie verbreken of stoppen met hun baan, of zich gedragen op manieren die hun eigen prioriteiten voorop stellen. Op andere momenten zullen ze tegen anderen constant verbale bevestiging geven dat ze een verbintenis tonen, maar hun gedrag zal het tegenovergestelde laten zien. Ze hebben moeite met het weigeren van opwindende kansen en een onweerstaanbare behoefte aan stimulatie, die in de weg staat met hun eerder gemaakte plannen of beloftes. Ook kunnen ze moeite hebben met het tolereren van wereldse banen of het blijven volgen van routine. In sommige gevallen zullen individuen met psychopathische trekken moeite hebben met het financieel onderhouden van zichzelf. Ondanks welke reden dan ook hebben ze moeite met het vasthouden aan gemaakte verplichtingen (het betalen van rekeningen, bijdragen aan belangen, het in stand houden van huwelijks-en werkcontracten) en gedragen zich op zo’n manier dat het anderen risico kan opleveren op een manier die roekeloos is maar bewust uitgedacht of door compleet de behoeftes van anderen te negeren.
De Antisociale Component:
De antisociale component is niet per se geassocieerd met crimineel gedrag, maar met een vroeg, veelzijdige en persistent antisociaal gedrag dat vaak frustrerend en stressvol is voor mensen om hun heen. Alhoewel het voor individuen met psychopathische trekken waarschijnlijker is om (gewelddadige) misdrijven te plegen dan anderen. Hun criminele activiteiten schijnen persistent en algemeen te zijn, niet gebonden aan één soort delict. Bovendien, sommige van hun criminele activiteiten zullen substantieel gepland zijn, sommige van hun misdrijven zijn impulsief of zelfs achteloos gepleegd.
Een gedeeltelijke verklaring voor het plegen van zulke misdrijven is dat criminelen met psychopathische trekken een lage frustratietolerantie hebben en moeite hebben met het controleren van hun angst. Ze zijn geneigd snel heftiger te reageren op provocatie en op obstakels die hun directe doelen blokkeren. Deze reactiviteit vormt een belangrijke waarschuwing voor de omschrijving van het hierboven genoemde tekort aan emotionele reactiviteit. Hun algemene tekort aan emotionaliteit moet zeker niet worden geïnterpreteerd als dat individuen met psychopathische trekken over het algemeen gemakkelijk zijn en zich niets aantrekken van frustratie.
Ten slotte, meerdere onderzoeken suggereren dat criminelen met psychopathische trekken meer geneigd zijn tot het overtreden van de regels van proeftijd en van de regels in de gevangenis of in de tbs, dan andere criminelen. Hun persistente regelovertreding en criminele activiteit is heel nuttig gebleken in het herkennen van criminelen met en zonder psychopathische kenmerken. Alhoewel er een paar studies zijn geweest die het belang van deze kenmerken in de niet criminele populatie hebben onderzocht, zijn de aanwezige onderzoeken consistent in de klinische opvatting over individuen met een psychopathische persoonlijkheid die de wet niet hebben overtreden (personen uit de gewone maatschappij).
Referenties
Acheson, S.K. (2005). Review of the Hare Psychopathy Checklist-Revised, 2nd edn.). In R.A. Spies & B.S. Plake (eds.) (2005). The Sixteenth Mental Measurements Yearbook (pp. 429? 31). Lincoln, NE: Buros Institute of Mental Measurements.
Cooke, D. J., Michie, C., Hart, S. D., & Clark, D. A. (2004). Reconstructing psychopathy: Clarifying the significance of antisocial and socially deviant behavior in the diagnosis of psychopathic personality disorder. Journal of Personality Disorders, 18, 337-357.
Forth, A. E., Kosson, D. S., & Hare, R. D. (2003). The Hare Psychopathy Checklist: Youth Version: Technical Manual. Multi-Health Systems, North Tonawanda, New York.
Hare, R.D. (2003). Manual for the Psychopathy Checklist-Revisited, 2nd Edition. Toronto, Ontario, Canada: Multi-Health Systems. Hare, R. D. (1999). Without Conscience: The disturbing world of the psychopaths among us. New York: Guildford Press.
Hart, S. D., Cox, D. N., & Hare, R. D. (1995). The Hare Psychopathy Checklist: Screening Version (PCL: SV). Toronto, Canada: Multi-Health Systems, North Tonawanda, New York.
Neumann, C. S., Hare, R. D., & Newman, J. P. (2007). The super-ordinate nature of the psychopathy checklist-revised. Journal of Personality Disorders, 21, 102-107.
Neumann, C. S., Kosson, D. S., Forth, A. E., & Hare, R. D. (2006). Factor structure of the Hare Psychopathy Checklist: Youth Version in incarcerated adolescents. Psychological Assessment, 18, 142-154.
Vitacco, M. J., Neumann, C. S., & Jackson, R. L. (2005). Testing a Four-Factor Model of Psychopathy and Its Association With Ethnicity, Gender, Intelligence, and Violence. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73, 466-476.
