Dlaczego jednostki o cechach psychopatycznych są zdolne do efektywnego manipulowania oraz zwodzenia innych? Jones (2014) zaproponował, że aby być skutecznym w manipulowaniu innymi, trzeba mieć zdolność odczytywania u nich oznak słabości, unikać bycia zauważonym poprzez wydawanie się być godnym zaufania, a także okazywać szereg emocji nawet jeśli się ich nie odczuwa. Mamy znaczącą ilość badań wskazujących na to, że jednostki o cechach psychopatycznych mogą rozpoznawać emocje u innych, lecz same nie doświadczają takiej intensywności uczuć jak oni. Niektórzy badacze sugerują, iż jednostki o cechach psychopatycznych cierpią na ogólny brak reakcji emocjonalnych, podczas gdy inni wskazują na osłabione reakcje emocjonalne, ograniczone do strachu, smutku oraz skruchy. Celem badania Booka i jego współpracowników było sprawdzenie, jak dobrze jednostki o cechach psychopatycznych mogą naśladować przestraszone wyrazy twarzy oraz symulować wyrzuty sumienia. Przeprowadzone zostały trzy badania przy użyciu zróżnicowanych grup ludzi oraz metodologii.
W Badaniu 1 studenci, członkowie społeczności, a także sprawcy byli poddawani ocenie cech psychopatycznych przy użyciu jednej z dwóch miar: Skali Obserwacyjnej Skłonności Psychopatycznych (Hare, 2003) bądź Levenson’s Self-Report Psychopathy Scale (Levenson et al., 1995). Każdy uczestnik został poproszony, żeby spojrzeć na zdjęcie osoby mającej przestraszony wyraz twarzy oraz odtworzyć tę minę w trakcie bycia nagrywanym. Gdy uczestnik wskazał, że odwzorował tę ekspresję zrobiono mu zdjęcie. Aby zakodować każdy komponent twarzy (oczy, brwi, usta) ze zdjęcia użyto techniki nazywanej Systemem Kodowania Ruchów Mimicznych (FACS; Ekman & Friesen, 1978), w celu określenia zdolności uczestnika do wiernego odtworzenia przestraszonej miny. Pozowane zdjęcia pokazywano różnym grupom studentów, którzy oceniali, jak prawdziwie wyglądały przestraszone wyrazy twarzy. Pośród wszystkich grup wyższe wyniki trafności oraz oceny prawdziwości FACS były mocno związane z wyższymi poziomami interpersonalnych oraz afektywnych cech psychopatycznych. Te wyniki w pewnym stopniu popierają ideę mówiącą, że jednostki o cechach psychopatycznych mogą naśladować przestraszone wyrazy twarzy.
W Badaniu 2 badaną emocją były wyrzuty sumienia. Studenci płci męskiej byli poddawani ocenie psychopatii przy użyciu Inwentarza osobowości psychopatycznej PPI (Lilienfeld & Hess, 2001) oraz nagrywani podczas udawania skruchy w trakcie opowiadania prawdziwej historii (opowiadania o zdarzeniu, które faktycznie miało miejsce, ale nie odczuwali wtedy skruchy; na przykład zdradzanie partnera, okłamywanie przyjaciela). Podczas opowiadania swoich historii zostali poproszeni o udawanie odczuwania wyrzutów sumienia. Te historie upozorowane jako wyrzuty sumienia pokazano nowej grupie studentów, którzy nie wiedzieli, że osoby na nagraniu udają. Studenci, którzy uzyskali wyższe wyniki interpersonalnych oraz afektywnych cech psychopatycznych (np. manipulacyjność, pretensjonalność, brak wyrzutów sumienia) były postrzegane przez innych jako okazujące bardziej autentyczną skruchę. Co ciekawe, osoby osiągające wyższe wyniki behawioralnych cech psychopatycznych (np. impulsywność, poszukiwanie doznań, słaba kontrola gniewu) były postrzegane jako okazujące mniej autentyczną skruchę.
Badanie 3 opierało się na podobnej metodologii jak Badanie 2, z tym że o opowiedzenie historii z udawaną skruchą podczas bycia nagrywanymi zostali poproszeni agresywni uwięzieni przestępcy. Wybrane zostały cztery nagrania wideo udawanej skruchy, mające reprezentować cztery różne kombinacje wartości czynnikowych Skali Obserwacyjnej Skłonności Psychopatycznych. Wartość czynnika 1 (F1) mierzy interpersonalne i afektywne cechy psychopatii, wartość czynnika 2 (F2) mierzy styl życia i behawioralne cechy psychopatii. Cztery nagrania wideo reprezentowały następująco: (1) niskie F1/niskie F2, (2) niskie F1/wysokie F2, (3) wysokie F1/niskie F2, (4) wysokie F1/wysokie F2. Te cztery nagrania zostały pokazane grupie studentów, których poproszono o ocenę, jak autentyczna według nich jest okazana w każdym wideo skrucha. Studenci ocenili przestępców, którzy byli wysoko na F1 jako prawdziwszych w porównaniu z przestępcami, którzy uzyskali mniej punktów na F1.
Wyniki tych 3 badań w pewnym stopniu stanowią poparcie poglądu, że jednostki o cechach psychopatycznych są mistrzami w udawaniu zarówno strachu, jak i wyrzutów sumienia. Takie jednostki mogą stosować różnorodne strategie manipulowania innymi, w tym afektywnego naśladowania. Przyszłe badania powinny sprawdzić, czy jednostki o cechach psychopatycznych są dobre również w naśladowaniu innych emocji takich jak złość, smutek, czy nawet radość.
Tłumaczenie: Patrycja Gniadzik
Book, A., Methot, T., Gauthier, N., Hosker-Field, A., Forth, A., Quinsey, V., & Molnar, D. (2015). The mask of sanity revisited: Psychopathic traits and affective mimicry. Evolutionary Psychological Science, 1, 91–102.
Submitted by: A. Forth and Research Committee
Przywołane również:
Ekman, P., & Friesen, W. V. (1978). Facial action coding system: a technique for the measurement of facial movement. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
Hare, R. D. (2003). The Hare Psychopathy Checklist–Revised, 2nd Edition. Toronto, ON: Multi- Health Systems.
Jones, D. N. (2014). Predatory personalities as behavioral mimics and parasites: Mimicry-deception theory. Perspectives on Psychological Science, 9, 445–451.
Levenson, M. R., Kiehl, K. A. & Fitzpatrick, C. M. (1995). Assessing psychopathic attributes in a noninstitutionalized population. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 151-158.
Lilienfeld, S. O., & Hess, T. H. (2001). Psychopathic personality traits and somatization: sex differences and the mediating role of negative emotionality. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 23, 11–24.
