Przetłumaczone przez: Wiktor Maturski
Podsumowanie autorstwa Adelle Forth
Najważniejsze informacje
- Gaslighting jest rodzajem przemocy emocjonalnej, która jest wykorzystywana do manipulowania i kontrolowania ofiary. W porównaniu z innymi formami przemocy ze strony partnera jest on stosunkowo słabo zbadany.
- W tym badaniu online zbadano, jak mocno cechy Ciemnej Tetrady były związane z akceptacją taktyk gaslightingu w próbie społeczności 315 australijskich mężczyzn i kobiet.
- Psychopatia pierwotna, taktyki makiaweliczne i sadyzm były najsilniej związane z akceptacją taktyk gaslightingu. Mężczyźni byli bardziej skłonni uznać gaslighting za akceptowalny w porównaniu do kobiet.
- Biorąc pod uwagę brak badań nad gaslightingiem, potrzebne są dalsze badania, aby zrozumieć stosowanie i wpływ tych taktyk w relacjach intymnych.
Wprowadzenie:
Gaslighting to taktyka mająca na celu sprawienie, by ofiara / ocalały poczuł, że jest „szalony” i jest wykorzystywany do kontrolowania i manipulowania innymi. Ofiary często zgłaszają, że czują się zdestabilizowane i zaczynają wątpić w rzeczywistość tego, co się z nimi dzieje (Sweet, 2019). Cechy osobowości Ciemnej Tetrady obejmują psychopatię (brak wyrzutów sumienia i empatii, impulsywność), narcyzm (wspaniałość i poszukiwanie podziwu), makiawelizm (cynizm i manipulacja) oraz sadyzm (czerpanie przyjemności z cierpienia innych). Badania wykazały, że wszystkie cechy Ciemnego Tetradu są związane z przemocą ze strony partnera, przy czym psychopatia jest wymiarem najsilniej związanym z taką przemocą (Plouffe et al., 2020). Wcześniejsze badania sugerują, że miara zaprojektowana do oceny psychopatii pierwotnej (poprzez skupienie się na interpersonalnych i emocjonalnych cechach psychopatii) jest silniej związana z przemocą fizyczną i psychiczną w porównaniu z miarą zaprojektowaną do oceny psychopatii wtórnej (i skupiającą się na impulsywnym stylu życia i cechach antyspołecznych; Iyican & Babcock, 2018). Badając aspekty narcyzmu, narcyzm wielkościowy (poczucie wyższości) jest związany z przemocą psychiczną, narcyzm wrażliwy (krucha samoocena) jest również związany z przemocą psychiczną poprzez romantyczną zazdrość (Ponti et al., 2020). Badania nad makiawelizmem, które rozróżniają makiaweliczne poglądy (cyniczne postrzeganie innych) i makiaweliczne taktyki (angażowanie się w wykorzystywanie interpersonalne), nie zostały zbadane przez wcześniejszych badaczy w odniesieniu do znęcania się nad partnerem w związku intymnym.
Dlaczego przeprowadzono to badanie?
Wcześniejsze badania wykazały, że osoby z cechami Ciemnej Tetrady są bardziej skłonne do angażowania się w taktyki gaslightingu (Miano et al., 2021). W tym badaniu zbadano powiązania między cechami Ciemnej Tetrady a akceptacją stosowania taktyk gaslightingu w związkach intymnych (a nie tym, czy osoby te angażowały się w gaslighting we własnych związkach romantycznych). Ponadto zbadano również różne aspekty psychopatii, narcyzmu i makiawelizmu. Naukowcy przewidywali, że wszystkie cechy Ciemnej Tetrady będą związane z akceptacją taktyk gaslightingu. Zbadano również, czy istnieją różnice między kobietami i mężczyznami w akceptacji taktyk gaslightingu.
Jak przeprowadzono badanie?
Badanie przeprowadzono online z udziałem 315 dorosłych Australijczyków (62% kobiet, średni wiek 42 lata), którzy wypełnili samoopisowe pomiary cech Ciemnej Tetrady, pożądania społecznego i akceptacji taktyk gazlightingu. Uczestnicy zostali poproszeni o wskazanie, jak akceptowalnych było 10 różnych taktyk gaslightingu (1 = niedopuszczalne i 7 = akceptowalne). Poniżej znajduje się kilka przykładów taktyk gaslightingu:
- Osoba A oskarża osobę B o kłamstwo, nawet jeśli osoba A wie, że to ona (osoba A) kłamie.
- Osoba A nigdy nie przyznaje się do zrobienia czegoś złego, nawet jeśli osoba B ma dowód na to, że osoba A zrobiła coś złego.
Co odkryli badacze?
Zgodnie z przewidywaniami, wszystkie cechy Ciemnej Tetrady były związane z akceptacją taktyk gaslightingu, podobnie jak pożądanie społeczne. Uczestnicy zgłaszający wyższe pożądanie społeczne zgłaszali mniejszą akceptację taktyk gaslightingu. Akceptacja gaslightingu była najsilniej związana z wysoką psychopatią pierwotną, wysoką taktyką makiaweliczną i wysokim sadyzmem. Mężczyźni osiągali wyższe wyniki niż kobiety w zakresie pożądania społecznego, psychopatii pierwotnej i akceptacji taktyk gaslightingu.
Jakie są implikacje?
Wyniki badania dostarczają dowodów na rolę cech ciemnej tetrady w akceptacji taktyk gaslightingu. W badaniu tym sprawdzano, czy ludzie akceptowali stosowanie taktyk gaslightingu, a nie czy angażowali się w te taktyki, a zatem przyszłe badania powinny zbadać cechy Ciemnej Tetrady i tendencję do angażowania się w taktyki gaslightingu. Badanie wykazało również, że zarówno mężczyźni, jak i kobiety angażują się w przemoc ze strony partnera; przyszli badacze powinni skupić się na różnych taktykach stosowanych przez płeć i na wpływie tych taktyk.
Niniejsze badanie:
March, E., Kay, C.S., Dinić, B. M., Wagstaff, D., Grabovac, B., & Jonason, P. (2023). “It’s all in your head”: Personality traits and gaslighting tactics in intimate relationships. Journal of Family Violence.
Aby uzyskać dostęp do badania: https://link.springer.com/article/10.1007/s10896-023-00582-y
Inne cytowane badania:
Iyican, S., & Babcock, J. C. (2018). The relation between the two factors of psychopathy and intimate partner aggression. Journal of Aggression, Maltreatment, & Trauma, 27, 119–130.
Miano, P., Bellomare, M., & Genova, V. G. (2021). Personality correlates of gaslighting behaviours in young adults. Journal of Sexual Aggression, 27(3), 285–298.
Plouffe, R. A., Wilson, C. A., & Saklofske, D. H. (2022). Examining the relationships between childhood exposure to intimate partner violence, the Dark Tetrad of personality, and violence perpetration in adulthood. Journal of Interpersonal Violence, 37, 5–6.
Ponti, L., Ghinassi, S., & Tani, F. (2020). The role of vulnerable and grandiose narcissism in psychological perpetrated abuse within couple relationships: The mediating role of romantic jealousy. The Journal of Psychology, 154, 144–158.
Sweet, P. L. (2019). The sociology of gaslighting. American Sociological Review, 84(5), 851–875.
————
Uwaga. W bieżącym badaniu wykorzystano Skalę Samoopisową Levensona do oceny cech psychopatycznych. Badania sugerują, że Levenson i jego współpracownicy nie mieli racji sugerując, że psychopatia pierwotna charakteryzuje się przede wszystkim interpersonalnymi i afektywnymi cechami psychopatii (często określanymi jako Czynnik 1) lub że psychopatia wtórna charakteryzuje się przede wszystkim stylem życia i cechami antyspołecznymi (często określanymi jako Czynnik 2). Wręcz przeciwnie, gdy badania identyfikują podtypy przestępców, którzy wydają się pasować do tych podtypów, ci przestępcy z psychopatią pierwotną mają zarówno cechy czynnika 1, jak i czynnika 2 psychopatii. Podobnie, osoby z psychopatią wtórną mają zarówno cechy Czynnika 1, jak i Czynnika 2. Niektóre badania sugerują, że osoby z psychopatią pierwotną mogą mieć nawet wyższy poziom cech Czynnika 1 niż osoby z psychopatią wtórną (np. Hicks i Drislane, 2016; Vassileva et al., 2005), podczas gdy inne nie (np. Dargis i Koenigs, 2018; Hicks et al., 2010). Czytelników zainteresowanych dowiedzeniem się więcej na temat badań z użyciem skali Levenson Self-Report Psychopathy zachęcamy do zapoznania się z ostatnimi artykułami Christiana i współpracujących z nim osób oraz Garofalo i jego współpracowników.
Inne badania cytowane w notatce:
Christian, E., & Sellbom, M. (2016). Development and validation of an expanded version of the three-factor Levenson self-report psychopathy scale. Journal of Personality Assessment, 98(2), 155–168. doi: 10.1080/00223891.2015.1068176
Dargis, M., & Koenigs, M. (2018). Two subtypes of psychopathic criminals differ in negative affect and history of childhood abuse. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 10(4), 444–451. https://doi.org/10.1037/tra0000328
Garofalo, C., Noteborn, M. G. C., Sellbom, M., & Bogaerts, S. (2019). Factor structure and construct validity of the Levenson Self-Report Psychopathy scale (LSRP): A replication and extension in Dutch nonclinical participants. Journal of Personality Assessment, 101(5), 481–492. https://doi.org/10.1080/00223891.2018.1519830
Hicks, B. M.& Drislane, L. E. (2018). Variants (“subtypes”) of psychopathy. In C. J. Patrick (Ed.), Handbook of psychopathy (2nd ed., pp. 311–337). The Guilford Press.
Hicks, B. M., Vaidyanathan, U., & Patrick, C. J. (2010). Validating female psychopathy subtypes: Differences in personality, antisocial and violent behavior, substance abuse, trauma, and mental health. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment, 1(1), 38–57. https://doi.org/10.1037/a0018135
Levenson, M. R., Kiehl, K. A., & Fitzpatrick, C. M. (1995). Assessing psychopathic attributes in a noninstitutionalized population. Journal of Personality and Social Psychology, 68(1), 151–158. https://doi.org/10.1037/0022-3514.68.1.151
Vassileva, J., Kosson, D. S., Abramowitz, C., & Conrod, P. (2005). Psychopathy versus psychopathies in classifying criminal offenders. Legal and Criminological Psychology, 10(1), 27–43. https://doi.org/10.1348/135532504X15376
